فريب 400 هزار بشكهاي رياض
چند ماه پيش كه قيمت نفت تا سطح 25 دلار كاهش يافته بود، درست در زماني كه بند تحريم فروش نفت از پاي ايران باز شده بود، كشورهاي نفتي با نقشآفريني روسيه و ونزوئلا خواستار برنامه جمعي اوپك با همراهي مسكو شدند تا توليد نفت بهصورت هماهنگ ثابت بماند.
عربستان سعودي در ابتدا شرط كرد تا زماني كه ايران به برنامه فريز نپيوندد آن را وتو خواهد كرد ولي اندكي بعد علي النعيمي وزير نفت سابق عربستان به بلومبرگ گفت در صورت پايبند نبودن ايران به برنامه تثبيت نفت خود، اين كشور حاضر به اجراي فريز نفتي خواهد بود. اجلاس دوحه در شرف تشكيل بود كه وزير نفت گاه و بيگاه با اظهارات نسنجيده طرف سعودي را تحريك كرد و با استفاده از واژگاني سخيف موجب شد محمد بن سلمان مرد همهكاره عربستان نسبت به اين اظهارات واكنش نشان دهد و اعلام كند تا زماني كه ايران به برنامه تثبيت توليد اوپك و روسيه نپيوندد، خبري از فريز نيست.
ايران هم هيچ نمايندهاي را براي اجلاس دوحه اعزام نكرد تا اينكه انگيزه سياسي بر انگيزههاي اقتصادي عربستان چيره شود و برنامه فريز نفتي با مخالفت عربستان به شكست بينجامد. زنگنه كه طي سالهاي گذشته با ارسال سيگنالهاي مختلف يكي از عوامل كاهش قيمت نفت بود، اعلام كرد ايران به افزايش توليد خود ادامه ميدهد. اين وضعيت مصادف شد با كاهش توليد نفت امريكا، ناآراميها در ليبي و كاهش توليد نفت نيجريه و كانادا كه وضعيت بهتري به قيمت نفت داد و آن را به ميانگين 50 دلار طي چند ماه اخير نزديك كرد.
پس از نشست دوحه شركتكنندگان در دوحه ابراز اميدواري كردند تا برنامه فريز نفتي در نشست آتي اوپك مورد بررسي و تصميمگيري قرار گيرد كه تا آن زمان هم ايران بتواند به ظرفيت كامل توليدي خود دست يابد. با گذشت چند ماه از اجلاس دوحه قرار است چند روز ديگر اوپكيها در الجزاير دور يك ميز بشينند و درباره فريز نفتي تصميمگيري كنند، البته برخي تحليلگران معتقدند اين نشست بيشتر جنبه «مشورتي» دارد تا «تصميمگيري» ولي تجربه نشستهاي اوپك در الجزاير نشان ميدهد هرگاه نشستي در اين كشور برگزار شده منجر به يك تصميم بزرگ به سود اعضاي اين سازمان شده است.
رويترز در اين زمينه گزارش داده است: تا جايي كه به تصميم گيريهاي اوپك مربوط ميشود، الجزاير هفته آينده ميزبان وزراي نفت اين سازمان خواهد بودكه سرزمين اتفاقات غيرمنتظره است. در دو نشست آخري كه در سالهاي 2004 و 2008 در الجزاير برگزار شده، اوپك با كاهش غيرمنتظره توليد خود براي تقويت قيمت ها، بازار را غافلگير كرده است.
فريز تا چه حدي جدي است؟
تا پيش از اعلام آمادگي روسيه براي پيوستن به طرح دوم فريز نفتي ونزوئلا بهشدت در حال رايزني با كشورهاي عضو اوپك بود كه مسكو نيز به طور ضمني از آمادگي خود گفت تا ماجراي فريز كمي جديتر شود. عربستانيها هم به كلي از مواضع خود عقب نشستهاند و اينبار نه از تثبيت توليد بلكه از كاهش 400هزار بشكهاي خود گفتهاند. مؤسسه استراتفور درباره نشست اخير مقامات ايراني و عربستاني در اوپك گزارش داده است كه عربستان سعودي قبول كرد تا توليد نفت خود را از 10/6 ميليون بشكه در روز به 10/2 ميليون بشكه كاهش دهد به شرطي كه ايران نيز توليد نفت خود را در رقم 3/6 ميليون بشكه در روز ثابت نگه دارد.
البته مسئولان آگاه ميگويند اين پيشنهاد از جانب ايران رد شده است. بر اساس گزارشهاي غير رسمي توليد نفت ايران در حال حاضر به 3/6 ميليون بشكه در روز رسيده است كه كمتر از ميزان توليد نفت اين كشور پيش از اجرايي شدن تحريم هاست. ايران اعلام كرده است در صورت افزايش توليد نفت خود به 4 ميليون بشكه در روز حاضر است با طرح فريز نفتي موافقت كند.
يك منبع آگاه با بيان اينكه روز گذشته جلسه ايرانيها با عربستان در وين ادامه داشت، گفت: به طور قطع نشست الجزاير به خروجي نسبي ختم ميشود ولي بعيد بهنظر ميرسد توافق احتمالي ايران و عربستان تا روز برگزاري نشست علني شود.
اين در حالي است كه تعدادي از كارشناسان صاحبنظر بر اين باورند پيشنهاد كاهش توليد 400 هزار بشكهاي عربستان يك نمايش كامل است زيرا سقف توليد صيانتي عربستان 10/2 ميليون بشكه است و اين كشور در نهايت براي جلوگيري از خسارات توليد 10/6 ميليون بشكهاي خود ناچار است توليد خود را به 10/2 ميليون بشكه برساند و اين به هيچ عنوان ارتباطي به فريز نفتي ندارد.
در واقع سقف توليد عربستان 10/2 ميليون بشكه است و افزايش 400 هزار بشكهاي اين كشور طي ماههاي اخير منجر به از دست رفتن بخشي از ظرفيت خود خواهد شد كه اين كشور تصميم گرفته است آن را قطع كند ولي در ظاهر چنين القا ميكند كه كاهش 400 هزار بشكهاي در صورت تثبيت نفت ايران محقق خواهد شد.
به گفته كارشناسان، اين بازيها همواره از سوي روسيه و عربستان بهكار گرفته ميشد و بهتر است ايران به هيچ عنوان از حق طبيعي خود كوتاه نيايد اما نه با اظهارات سطحي و جنگهاي لفظي چراكه بيشتر اعضاي اوپك و ولاديمير پوتين در جريان نشست الجزاير، به ايران حق دادند تا زمان دست نيافتن به سطح توليد نفت سابق خود توليد خود را تثبيت نكند.
نشست الجزاير و خروجي آن يكي از مهمترين مباحث نفت طي چند سال اخير بوده است، از طرفي كشورهاي نفتي دچار محدوديتهاي مالي اسفناكي شدهاند و از سوي ديگر، انگيزههاي سياسي تا حدودي كاهش پيدا كرده است و اميد ميرود الجزاير بار ديگر ميعادگاه يك موفقيت نسبي باشد.
هنوز مشخص نيست اختلاف ايران و عربستان تا كجا پيش ميرود ولي به گفته بسياري از صاحبنظران، راه ميانهاي براي اين نشست بهوجود خواهد آمد، مگر آنكه اين اختلافات به هيچ عنوان قابل رفع شدن نباشد.